Bizans’ta Devlet, Sanat ve Tartı Aletleri

Brigitte Pitarakis
22 Kasım Salı, 18.00

Pera Müzesi’nin Ağırlık ve Ölçü Sanatı sergisi kapsamında düzenlediği “Ve Taş Ağırlığınca Düştü” konuşmaları devam ediyor. Brigitte Pitarakis’in “Bizans’ta Devlet, Sanat ve Tartı Aletleri” başlıklı konuşması 22 Kasım’da Pera Müzesi Youtube kanalından canlı izlenebilir.

Pera Müzesi, Suna ve İnan Kıraç Vakfı Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri Koleksiyonu’ndan yeni bir seçkiyi Ağırlık ve Ölçü Sanatıbaşlıklı sergide bir araya getiriyor. Sergi, ağırlık ve ölçü aletleri etrafında şekillenen ekonomiyi, kültürü, toplumsal güven dinamiklerini ve birimlerin standartlaşması yolculuğunu; uygarlıkların, tanrıların, tüccarların, usta ve çırakların gözünden keşfetmeyi amaçlıyor. Homeros’un İlyada Destanı’ndaki dizeden esinlenen “Ve Taş Ağırlığınca Düştü” başlıklı konuşma serisi ise, serginin kapsadığı dönemler olan Asur Ticaret Kolonileri Çağı, Hititler, Helenistik Dönem; Roma, Bizans ve Osmanlı dönemlerindeki alışveriş, ticaret, ağırlık ve ölçü sistemlerine ışık tutuyor.

“Ve Taş Ağırlığınca Düştü” konuşmalarının önceki bölümlerinde Prof. Dr. Fikri Kulakoğlu, kazı başkanlığını yürüttüğü Kültepe’de ticaret ve ağırlık ölçme sistemi; Prof. Dr. İlknur Taş, Hititlerde ölçü ve ölçümleme; Suna ve İnan Kıraç Vakfı Pera Müzesi Anadolu Ağırlık ve Ölçüleri Koleksiyonu Sorumlusu Yavuz Selim Güler ise Anadolu’da Romalı tüccarlar ve bankerler üzerine bilgiler aktardı. Serinin dördüncü bölümünde bu kez, İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün Bizans araştırmaları alanında bilimsel danışmanı Brigitte Pitarakis konuşmacı olarak yer alacak.

Bizans’ta para ile ağırlık ölçüsü arasındaki ilişkiden yola çıkan “Bizans’ta Devlet, Sanat ve Tartı Aletleri” başlıklı konuşma, 4. ve 7. yüzyıllar arasında üretilen tartı aletlerini, imparatorluk ideolojisi ve devlet kontrol mekanizması kapsamında kullanıldıkları ticari bağlama oturtmayı amaçlıyor. Estetik niteliklere de sahip olan kantar topuzları ve çift kefeli terazi ağırlıkları, işlevsel nesnelerin çok yönlü anlamlarına örnek oluşturuyor. Kantar topuzlarında öne çıkan imparatoriçe ve Athena büstleri imparatorluk propagandasına hizmet ederken terazi ağırlıklarında yer alan yazıt ve bezemeler bunların denetiminden sorumlu devlet ofislerinin gelişimine ve din ile devlet arasındaki bütünlüğe işaret ediyor.

Konuşma, 22 Kasım Salı günü saat 18.00’da Pera Müzesi Youtube kanalından canlı izlenebilir.

Brigitte Pitarakis Hakında

2002’den bu yana Paris Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezinde (CNRS) araştırmacı olan Brigitte Pitarakis, doktorasını tamamladığı Paris 1 Sorbonne Üniversitesi’nde 1992-1997 yılları arasında eğitim verdi. 2020 yılında École Pratique des Hautes (EPHE), Paris Sciences et Lettres Üniversitesi’nden yüksek akademik yeterlilik olan doktora yönetme yetkisini (Habilitation à diriger des recherches) almaya hak kazandı. 

Bizans maden sanatı ile Bizans’ta gündelik nesnelerin kullanımı üzerine uzmanlaşan Pitarakis, eserleri ait oldukları sanatsal, ekonomik, tarihi, siyasi, dini ve toplumsal bağlamlar kapsamında inceliyor. Bizanslıların uğraşıları, endişeleri ve inançları üzerine de yayınları bulunuyor. Pitarakis halen Bizans kültürünü maden sanatı üzerinden araştıran bir kitap projesi üzerinde çalışmaktadır.

Pitarakis, aynı zamanda kuruluşundan bu yana İstanbul Araştırmaları Enstitüsü’nün Bizans araştırmaları alanında bilimsel danışmanıdır. Bu kapsamda, Pera Müzesi’nde Bizans İstanbul’una odaklı ses getiren birçok serginin küratörlüğünü üstlendi. Yürüttüğü güncel uluslararası projeler arasında maddi kültüre dair sözcük dağarcığını inceleyen çevrimiçi veri tabanı Artefacts and Raw Materials in Byzantine Archival Documents (http://typika.cfeb.org/index) ve de Discovering Byzantium in Istanbul: Scholars, Institutions, and Challenges, 1800–1955 (İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yayınları, 2022) yer alıyor.