Pera Öğrenme’yle #KendinGez Bana Bak!’tan Beş Eser

Bana Bak! “la Caixa” Çağdaş Sanat Koleksiyonu’ndan Portreler ve Diğer Kurmacalar sergimizi gezerken çocuklarınıza rehberlik etmek ister misiniz? Sergimizden beş farklı eseri ele aldığımız bu yazımızda, rehberlerimizin çocuklara sergimizi anlatırken nasıl bir yol izlediğini göreceksiniz

Bana Bak! sergimiz sanat tarihindeki en eski ifade biçimlerinden biri olan portreyi, günümüz çağdaş sanat üretimleriyle yeniden ele alıyor. Resim, fotoğraf, heykel ve video gibi çeşitli eserlerin yer aldığı sergiyi çocuklarınızla birlikte Pera Öğrenme tarafından hazırlanan bu seçkiyle gezebilirsiniz.

Keyifli bir tur diliyoruz!

1. Roni Horn, Dr. Caligari’nin Muayenehanesi

Birlikte düşünebileceğiniz konular

• Esere bakınca ne görüyorsunuz?
• Bu görseller sizce neye/kime benziyor?
• Bu serideki palyaçolardan kaç tane görüyorsunuz? Haydi saymaya başlayın.
• Portre ne demek? Hiç duydunuz mu?
• Palyaçoların suratlarındaki ifadeleri fark ettiniz mi? Mutlu, şaşkın, üzgün, heyecanlı vb.. Siz de beraber taklidini yapmak ister misiniz?
• Sizce bu eserler fotoğraf mı?
• Fotoğraf ise neden görseller bulanık olabilir?
• Fotoğraf çekmeyi seviyor musunuz?
• Uzun pozlama ne demek?

Eser açıklaması

Otuz altı imajdan oluşan bu seri, palyaçonun kırmızı dudakları ve burnuyla ara ara kesintiye uğrayan beyaz, canlı ve dokunaklı bir manzara oluşturuyor. Roni Horn, bu resim gibi olan fotoğrafları yakalayabilmek için doğru anı kolluyor ve deklanşöre basıyor. Sonuç olarak ise değişken ifadeler ortaya çıkıyor. Yapıt, ismiyle Robert Wiene’nin insan doğasının iki yönlülüğüne odaklandığı Dr. Caligari’nin Muayenehanesi başlıklı filmine göndermede bulunuyor.

Çocukların eserden öğreneceğini terimler

Portre, duygular, palyaço, fotoğraf, uzun pozlama tekniği

• Portre: Resim, fotoğraf, heykel ve benzeri sanat türlerinde bir kişinin yüzünün ve yüz ifadesinin betimlenmesi ile oluşturulan eser.
• Duygu: Bir olay, kimse ya da nesnenin, insanın iç dünyasında oluşturduğu, uyandırdığı yankı, etki, tepki.
• Palyaço: Seyircileri güldüren, eğlendiren, yüzü boyalı oyuncu.
• Fotoğraf: Işık yardımı ile iz bırakmak anlamına gelir.
• Uzun pozlama tekniği: Fotoğraf makinasında deklanşöre bastığımız anda ışığa duyarlı alanın ışığı aldığı süredir.

2. Stefan Hablützel, 1962-1929

Birlikte düşünebileceğiniz konular

• Bu eserin türü hakkında bilginiz var mı? Heykel olabilir mi?
• Sizce bu iki figür kim olabilir? Birbirlerine benziyorlar mı?
• Baba ve dede kaç yaşlarında olabilir? Aynı mı, farklı mı?
• Peki sizce heykeller neden havada duruyor olabilir?

Oyun: Çocuğunuzun bir poza girmesini ve heykel gibi aynı pozda bir süre kalmasını isteyin. Ardından çocuğunuz sizin poza girmeniz için yardımcı olsun ve siz o pozda bekleyin. Heykel ve heykeltraş olarak rolleri değiştirdiğinizde neler hissettiğinizi konuşun.

Eser açıklaması

Stefan Hablützel, 1962 – 1929 isimli çalışmasında, biri 1962’de diğeri 1929’da 31 yaşına basan babasını ve büyükbabasını o dönemki halleriyle heykelleştiriyor. Sanatçı, aynı anda var olması mümkün olmayan iki gerçekliği bir araya getiriyor ve böylelikle gerçekdışılık ile inandırıcılık arasındaki ince çizgiyi sorguluyor ve bütün gerçekçi imgelerin şu ya da bu ölçüde barındırdığı kurmaca boyuta dikkat çekiyor. Figürlerin izleyicide yarattığı huzursuzluk, gerçek ve inkâr edilemez fiziksel mevcudiyetlerinden ve yapaylıklarının ayırdında olunmasından kaynaklanıyor.

Eserden öğreneceğiniz terimler

Heykel, heykeltraş, figür, akrabalık ilişkileri

• Heykel: Latincede yontmak anlamına gelir. Dünyadaki en eski sanat formlarındandır. Üç boyutlu figürlerdir.
• Heykeltraş: Heykel yapımında kullanılan maddeleri işleyerek bu maddelerle heykeller, anıtlar gibi sanat eserleri yapan kişilere denir.
• Figür: Varlıkların resimde yer alan görüntüsü ya da yontuda biçimidir.
• Akrabalık ilişkileri: Aile bireyleri için kullanılan sözdür.

3. Janine Antoni, Yala ve Sabunla

Birlikte düşünebileceğiniz konular

• Burada gördükleriniz neye benziyor?
• Büst ne demek?
• Sanatçı büstleri hangi malzemeden yapmış olabilir?
• Büstler kime ait olabilir?
• Büstlerdeki yüz ifadelerini fark edebiliyor musunuz?

Eser açıklaması

Janine Antoni, 1990’larda, kimlik inşası meselesine odaklanmaya başladı. Yala ve Sabunla isimli yapıtını, klasik heykel geleneğine uygun olarak, doğrudan kendi bedeninden aldığı kalıptan yola çıkarak yaptı. Bu büstleri sıra dışı kılan ise, sabun ve çikolata gibi tüketim maddelerinden yapılmış olmaları. Sanatçı, bu maddeleri, kendi kırılganlığını ve varoluşun geçiciliğini vurgulamak için seçmiş, ve gerçekten de büstleri tamamladıktan sonra çikolatayı yalamış, sabunla yıkanmıştır. Bu eylemlerin izleri, büstlerin görünümünü kısmen bozarak, figürün hatlarını silikleştiriyor. Sanatçı, böylece, kendi imgesini silerek narsistik bir itki olan kendi kendini tasvir etme arzusunu bir tür katarsise dönüştürüyor.

Eserden öğreneceğiniz terimler

Büst, sabun, çikolata

• Büst: İnsan vücudunun genellikle omuzdan yukarısını gösteren yontu.
• Sabun: Kirli şeyleri temizlemekte kullanılan madde.
• Çikolata: Kakaodan yapılan ve kimi zaman içine şeker, süt, fındık, fıstık gibi şeyler katılan yiyecek.

4. Gillian Wearing, Albüm

Birlikte düşünebileceğiniz konular

• Kaç adet portre görüyorsunuz?
• Hepsi birbirinden farklı mı yoksa benziyorlar mı? Dikkatlice bakın.
• Sizce bu portreler sanatçının tanıdığı kişiler olabilir mi?
• Maskelerle aile üyelerinin portrelerine bürünen sanatçı bize burada ne anlatmak istiyor olabilir?

Eser açıklaması

Albüm, Gillian Wearing’in en yakın aile üyelerinin kimliğine ve kendi gençlik haline büründüğü bir dizi portreden oluşuyor. İmajların hepsi, sanatçının akrabalarının gençken çekilmiş fotoğrafları temel alınarak üretildi. Anneanne ve büyükbabasının ise orta yaşlarına ait fotoğraflarını kullandı. Wearing, maskeleri yapabilmek, kıyafetleri hazırlayabilmek, ruh hallerini ve kişilikleri canlandırabilmek için iki sene boyunca uzman teknisyenlerden oluşan bir ekiple çalıştı. Karakterlerin bakışlarının ardında sanatçının gözleri seçilebiliyor; bu gözler maskenin ardındaki kimliği ele veriyor. Albüm, farklı karakter ve hikâyelerin yanı sıra ailenin bireyde, bu durumda sanatçıda, bıraktığı genetik ve psikolojik izleri irdeleyen toplumsal bir portre niteliğinde. Sanatçının sözleriyle: “Hepsinde kelimenin tam anlamıyla benden bir parça var; hepimiz birbirimize bağlıyız ama aynı zamanda birbirimizden çok farklıyız”.

Eserden öğreneceğiniz terimler

Portre, maske

• Portre: Resim, fotoğraf, heykel ve benzeri sanat türlerinde bir kişinin yüzünün ve yüz ifadesinin betimlenmesi ile oluşturulan eser.
• Maske: Tanınmamak için yüze geçirilen plastikten yapılmış yapay yüz.

5. Sharon Lockhart, Öğle Molası

Birlikte düşünebileceğiniz konular

• Bu odada kaç adet fotoğraf görüyorsunuz?
• Fotoğrafta kaç kişi bulunuyor?
• Bu kişiler ne yapıyorlar? Kıyafetlerine dikkat ettiniz mi? Meslekleri ne olabilir?

Oyun 1: Fotoğraflardaki canlı kişileri ve balmumu heykelleri bulmaya çalışın. Nasıl farkettiğinizi birbirinize anlatın.

Oyun 2: Sırayla odanın ortasında durarak birbirinize poz verin ve poz veren kişinin etrafında dönerek farklı açılardan nasıl göründüğünüzü gözlemleyin.

Eser açıklaması

Sharon Lockhart’ın çalışmaları, fotoğraf ve filmlerin gündelik hayat algımızı dönüştürme gücüne odaklanıyor. Dört fotoğraftan oluşan yerleştirme, Duane Hanson’un, öğle molasındaki bir grup inşaat işçisini tasvir ettiği, 1989 yılına ait, Öğle Molası başlıklı hiperrealist heykeline dair dört farklı bakış açısı sunuyor. Fotoğraflardaki figürlere yakından bakıldığında aralarından ikisinin kanlı canlı insanlar olduğu görülür. Bunlar, Duane Hanson’un heykellerini yerleştirtmekle görevli müze çalışanlarından ikisidir. Lockhart, bu insanları “yaşayan heykeller”e dönüştürerek sanata öykünen bir yaşam sahnesi yaratır ve bu beklenmedik hamleyle izleyicinin algısını sınar.

Eserden öğreneceğiniz terimler

Açı, balmumu heykel

• Açı: Bakış, görüş, yön, anlayış biçimi.
• Balmumu heykel: Alçı kullanılarak kişinin bedeninin üç boyutlu parçalı kalıbı çıkarılır, ardından balmumu malzemesinin döküleceği kil yüzeyinin kopyası oluşturulur ve balmumuyla kaplandıktan sonra boyayla renklendirilir.