Dünyadan Güncel Seramikler: 10 Sanatçı, 10 Yapıt

Pera Müzesi’nde sergilenen Suna ve İnan Kıraç Vakfı Kütahya Çini ve Seramikleri Koleksiyonu’nda görebileceğiniz eserlerde, seramik geleneksel olarak işlevsel ya da dekoratif nesneler için kullanılsa da, son dönemde güncel sanatçıların da odağına aldığı bir malzeme haline geldi. Dünyanın önde gelen güncel seramik sanatçılarının yapıtlarından bir seçkiyi paylaşıyoruz.

Grayson Perry

Grayson Perry, The Existential Void, 2012

“Çömlekçiliğin bütün ikonografisi hoşuma gidiyor. Büyük kamusal sanat yapıtı olmak gibi bir iddiası yok ve ne kadar cüretkâr bir laf edersem edeyim bunu bir çömlek üzerinden dile getirdiğimde hep bir mütevazılığı oluyor.”
Grayson Perry

Grayson Perry 1960’ts Essex’te doğdu. 2003’te prestijli Turner Ödülü’nü aldı; bu ödül ilk kez bir seramik sanatçısına veriliyordu. Türkiye’deki sanat izleyicileri Perry’nin eserlerini 2016’da Pera Müzesi’nde açılan Grayson Perry: Küçük Farklılıklar başlıklı sergide yakından tanıma fırsatı buldu. Perry klasik formlar kullandığı ve canlı renklerle bezediği, çekici görünümleriyle tezat oluşturan konuları ele aldığı seramik vazolarıyla tanınıyor. Çalışmalarında otobiyografik unsurlar ağırlık taşıyor, örneğin sık sık alter egosu Claire’i resmediyor. Yapıtları aynı zamanda Yunan çömlekçiliğinden ve halk sanatından esinleniyor. Geleneksel fitil yönteminin yanı sıra sırlama, kesme, gofre ve fotoğraf transferi kullanıyor. Perry’nin seramikleri son derece dışavurumcu: Sanatçı sıklıkla İngiliz toplumsal yapısı hakkında yorumlar yapıyor. Yapıtları seramiğin geleneksel el sanatı algısını, kavramsal güncel sanat formuna taşıyor. 

Ken Price

Ken Price, Underhung, 1997

"Renk olayı son derece içgüdüsel; formülü filan yok. Aslında tamamen nasıl bir duygusu olduğuna bağlı.”
Ken Price 

1935 Los Angeles doğumlu Ken Price, seramik ile soyut biçimler yaratıyor. Price’in eserlerinde boyanmış rengarenk katmanlar genelde sırlanmıyor, zımparalanıyor. Sanatçı, seramiğin bir el sanatı olduğu yönündeki geleneksel algının değişmesini sağlayan önemli isimler arasında yer aldı. Seramiğe güncel bir bakış açısıyla yaklaştı ve seramiğin geleneksel olarak işlevsel nesneler şeklinde kullanılmasını sorguladı. 1960’larda Los Angeles avangardının merkezinde yer alan sanatçının esin kaynakları arasında Bauhaus, Japon seramikleri, geleneksel Güneybatı çömlekçiliği, caz ve 1960’ların karşı kültürleri yer alıyor.

Arlene Shechet

Arlene Shechet, Masterpiece II, 2013 

"Biçimsiz olanın biçime bürünmesi. Bir ‘an’ı yakalamaya uğraşıyorum.” 
Arlene Shechet  

 1951’de New York’ta doğan Arlene Shechet’in seramik heykele deneysel bir yaklaşımı var; rengin, yerçekiminin ve dokunun sınırlarını zorluyor. Geleneksel formlardan ve renk kullanımından esinleniyor, ama seramik çalışmalarını tahta, çelik ya da betondan yapılmış kaidelere oturtuyor. Almanya’daki Meissen Porselen Fabrikası’nda 2012 yılında konuk sanatçı olarak bulundu ve geleneksel Meissen porseleniyle bağdaştırılan rafine bir estetiği olan beyaz yüzeyli seramik heykeller üretti. Özgün Meissen kalıplarıyla kendisinin bu kalıplardan yaptığı kalıpları bir araya getirerek özgün formlar ve çoklu fırınlamayla elde edilen sırlı yüzeyler yarattı. 

Ai Weiwei 

Ai Weiwei, Ghost Gu, 2007

“Teknik kontrol konusunda saplantılıyım.”
Ai Weiwei 

1957’de Pekin’de doğan Ai Weiwei, sanatçılığının yanı sıra tüm dünyada tanınan siyasi bir aktivist. Çin ve Yunan çömlek süslemesinden ve Mısır duvar resimlerinden esinlenen Ai Weiwei Porselene Dair başlıklı sergisiyle Sakıp Sabancı Müzesi’nde yer aldı. Ai’nin Çin geçmişi ona seramiğin geleneksel yöntemlerini ve desenlerini kullanarak çağdaş formlar yaratma ve siyasi fikirleri dile getirme imkânı sunuyor. En bilinen seramik enstalasyonlarından biri olan Ay Çekirdekleri, el yapımı ve elde boyanmış 100 milyon porselen ay çekirdeğinden oluşuyor. Otuz adımlı geleneksel bir seramik yöntemiyle tanınan Jingdezhen zanaatkarları tarafından üretilen eser yaklaşık 150 ton ağırlığındaydı. Ai Weiwei bölgenin porselen konusundaki geleneksel yaklaşımını kullanarak “Çin malı” konseptini ve emek meselesini tartışmaya açtı.  

 Betty Woodman

Betty Woodman, Azrec Vase and Caerpet #2, 2012

“Çömlekçi, bir durum içinde yaşayan bir şey üretir.”
Betty Woodman

Betty Woodman 1930’da Norwalk’ta doğdu. Canlı seramik heykelleriyle tanınan sanatçı, seramikle çalışmaya 1950’lerde başladı. Woodman, seramiğin her zaman maço bir dünya olduğunu, ama yeni teknikler getirerek ve özellikle resim gibi farklı mecralar kullanarak bu mecranın imkanlarını araştırdığını söylüyor. 1950’lerin başlarında Akdeniz kil geleneğine ilgi duymaya başlayan sanatçı, MÖ 3000’den beri aynı şekilde yapılan bir şeyi yeniden yapma deneyiminin heyecan verici olduğunu belirtiyor. Yapıtlarında Akdeniz’e duyduğu hayranlığın izleriyle birlikte sürekli bir deney yapma ve yeni yöntemler araştırma arzusu görülebilir. Sanatçı, antik seramiklerde kullanılan sır altı yöntemiyle çok alışılmadık malzemeleri bir araya getiriyor.

Bertozzi & Casoni

Bertozzi & Casoni, Regeneration, 2012, seramik polikroma

 
“Çürümede gerçek hayatı algılayabilir, insanın özünü görebilirsiniz; parlak ve cilalı, kusursuz ve aldatıcı görüntüde değil.”
Bertozzi & Casoni

Giampolo Bertozzi 1957 yılında Bolonya’da, Stefano Del Monte Casoni ise 1961’de Lugo di Romagna’da doğdu. Bertozzi & Casoni ise 1980 yılında Imola’da bir araya gelerek kuruldu. Faenza Seramik Enstitüsü’ndeki ilk çalışmalarından beri ilgileri sanattaki gelenek ve diyaloglara yöneldi. Seramikteki boyalı heykel olasılığını öngörerek heykel denemeleri yaptılar. Ardından Bolonya Güzel Sanatlar Akademisi’ne devam eden ikili “yeni seramik” oluşumuna odaklandı ve ilk yapıtlarını küçük ve ince polikrom mayolika kullanarak ürettiler. Çalışmaları birçok sanat eleştirmeninin ve müzenin ilgi odağı olan ikili, kompozisyonel gerçeküstücülük ile biçimsel hiper-gerçekçilik arasında, kültürel ve sanatsal olanı dışlamadan çağdaş toplumun israfını araştırıyor. 

Alev Ebüziyya Siesbye

Alev Ebüzziya Siesbye, İsimsiz, 2019-2020, y 40.5 cm, çap 21.5 cm, y 36 cm, çap 18 cm, y 33 cm, çap 19 cm. Fotoğraf: Hadiye Cangökçe

“Sade dünyanın en komplike şeyidir. Çünkü ona ulaşmak için birçok süzgeçten geçmek ve geçirmek gerekiyor…”
Alev Ebüzziya Siesbye 

Siesbye 1938 yılında İstanbul’da doğdu. 1955 yılına kadar öğrenimini İngiltere’de tamamlayan sanatçı 1956 yılında İstanbul’da, o zamanki bilinen adıyla Güzel Sanatlar Akademisi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi’nde heykel bölümüne girerek Füreya Koral’ın öğrencisi olmuş aynı zamanda atölyesinde de çalışmıştır. İleriki yıllarda Eczacıbaşı Seramik Fabrikası’nda ve Kopenhag’daki Danimarka Kraliyet Porselen Fabrikası’nda tasarımcı olarak yer aldı. İlk atölyesini 1969 yılında Kopenhag’da kuran sanatçı 1987 yılında atölyesini Paris’e taşıdı. Bugün çeşitli koleksiyonlarda 3 bin kadar eseri bulunan sanatçının yapıtlarında yüzyıllar boyunca süregelen formları ve gelenekleri kusursuzlaştırmaya çalışması Siesbye’nin özgün anlatımını bizlere aktarıyor.

Katsuyo Aoki

Katsuyo Aoki, Predictive Dream XXIV, 210 × 140 × 220 mm, 2011, Porcelain

 “Çalışmalarıma dahil ettiğim dekoratif stil ve formların her biri, tarihsel geçmişe ve fikirlere, mitlere ve alegorilere dayanan bir hikâye içeriyor.”  
Katsuyo Aoki

 Aoki 1972’de Japonya Tokyo’da doğdu. Tama Sanat Üniversitesi seramik bölümünden mezun olan sanatçı, modernizmin etkisiyle ortadan kaldırılmaya çalışılan süsleme, zanaat ve anlatı özelliklerini vurgulayan eserler üretti. Aoki, karmaşık ve çoklu bir ifade kurmaya çalışıyor. Yapıtlarının abartılı dış yüzeyleri insanın iç yüzünü ifade ederken, yaşam ve ölümle kurduğumuz ilişkiyi sorguluyor. Sanatçı fantastik anlatılar öneren manevi yapıtlarla izleyiciyi farklı bir boyutta kendine çekiyor. Bilindik yapıtları arasında bulunan kafa tası motiflerini mavi-beyaz boyama tekniğini kullanarak büyük seramik levhalar ortaya çıkarıyor.

Bouke De Vries

Bouke De Veries, Tea time Britain, 2019, 19th and 20th century blue and white English transfer wares, 1500 x 950 mm 

"Yaratıcı. İkonoklast. Antik. Modern. Ciddi. Komik.” 
Bouke De Veries 
 
1960 yılında Utrecht Hollanda’da doğdu. Eindhoven Tasarım Akademisi ve Londra’da bulunan Central Saint Martin’s’te okuduktan sonra John Galliano ve Stephen Jones gibi isimlerle çalışan sanatçı West Dean College’da seramik konservasyonu ve restorasyonu bölümüne yöneldi. Seramikleri inşa etmek yerine onları yıkmayı tercih ediyor. Bu sayede seramik bir nesnenin kazanmış olduğu yeni statüsünü vurgulayarak nesneye yeni değerler ve hikayeler aşılıyor. Konservatör yıllarında Kintsugi tekniği ile tanışan sanatçı bugün hala bu tekniği kullanarak işler üretiyor. Sadece bu tekniği kullanmakla kalmayıp aynı zamanda tekniğin fikriyle de oynayan sanatçı altın kaplama ile birbirine tutturulmuş parçalar da kullanıyor.

Magdalene Odundo

Magdalene Odundo, Vessel Series IV, no.1, 2006, Red clay, carbonized and multi-fired 

 “Bütün mecralar arasında kil, en değişken, esnek ve insani olandır.”
Magdalene Odundo

1950 yılında Nayrobi Nijerya’da doğdu. Kabete Ulusal Politeknik Üniversitesi’nde grafik tasarım ve sanat bölümünü bitirdi. 1971 yılında İngiltere’ye taşınarak grafik tasarıma yoğunlaştı. İngiltere’deki yıllarında seramik sanatına ilgisi başladı, 1974-1975 yılları arasında gerçekleştirdiği Nijerya seyahatinde Abuja’da ziyaret ettiği çömlekçilik eğitim merkezinde geleneksel el yapımı çömlek tekniklerini inceledi. En iyi bilinen seramiklerini sarma tekniği kullanarak gerçekleştiren sanatçı her eserini perdahlar, astarlar ve tekrardan perdahlayarak üretir. Ürettiği her bir eserini oksitleyici ortamda ateşleyerek kırmızı ve turuncu renkleri almasını sağlar. Bu tekniklerin eski Yunanlılar ve Romalılar tarafından kullanılmasının yanı sıra Odundo, Çin ve Meksika gibi ülkelerden de ilham alır. Eserleri formunu genellikle insan bedeninden alan sanatçı, özellikle kadın bedenini işlerinde sık sık kullanır. 

Geleneksel olarak seramiğin işlevsel ya da dekoratif nesneler için kullanımına örnekler için Kütahya Çini ve Seramikleri Koleksiyonumuzu inceleyebilirsiniz!