Kuyunun Yanında

“Kuyunun Yanında”, Tadeusz Ajduki̇ewi̇cz, 1888. Tuval üzerine yağlıboya, 64 X 55 cm.

Tadeusz Ajdukiewicz Doğu’yu, 1877’de, Władysław Branicki’yle birlikte çıktığı Suriye, Mısır, Türkiye ve Kırım turunda keşfetti. Bu deneyim onda derin bir etki yarattı, yaşamının sonuna kadar da Doğulu temaları kullanmayı sürdürdü. Ajdukiewicz’in Doğu konulu diğer pek çok resmi gibi Kuyunun Yanında da sanatçının Viyana’da bulunduğu dönemde yapıldı – buraya 1882’de yerleşmiş, Hans Makart’ın boşalttığı atölyeyi devralmış ve zaman yitirmeden kendini şehrin sanatseverlerine kabul ettirmişti.

Ajdukiewicz’in bu resminin ilk bakışta görülen ayırt edici özelliklerinden biri, ayrıntıların müthiş bir özenle verilmiş olmasıdır. Bu sahnede yer alan figürler dikkatli bir biçimde karakterize edilmiş. Elinde büyük sürahiyle kadın görkemli bir duruş sergiliyor; giysisi ve makyajı en ince ayrıntısına kadar betimlenmiş. Ayak ucunda oturan yarı çıplak Afrikalı, şehir kuyusundan su çekiyor, kuyunun gülbezek ve bir sanatkarın elinden çıkma niş çerçevesi gibi mimari unsurları da ustalıkla ele alınmış. Sanatçı, fotografik sadakat hissini –ya da yanılsamasını– duvardan çıkan ve güneşte parlayan bir tutam ot gibi ayrıntılarla perçinliyor.

Kuyunun Yanında, Doğu’ya yapılmış gezilerden anımsanan ve eskiz ya da fotoğraf olarak kaydedilen sahne ve nesnelere dayanan tipik bir akademik atölye resmi. Pek çok Oryantalist bu temel çalışma biçimini benimsemişti, ama bunu kusursuzluğa ulaştıran Jean-Léon Gérôme oldu – onun egzotik sahneleri bütün ayrıntılarıyla ele almaktaki ustalığıyla yarışmak gerçekten zordu. Gérôme, Doğu giysileri içinde bir ya da iki figürlü, arka planda dekoratif girişler ya da nişlerin olduğu çok sayıda küçük kompozisyon üretti. Benzer temalara Stanisław Chlebowski, Avusturyalı ressam Rudolf Ernst (1854-1932) ya da Fransa’ya yerleşmiş Avusturyalı bir ressam olan Ludwig Deutsch (1855-1935) gibi ressamların yapıtlarında da rastlamak mümkün. Kuyunun Yanında bu etkisiyle tutarlı, aynı zamanda figürlerin heykelsi duruşlarıyla da ayrı bir yerdedir.

Beata Studzizba-Kubalska