Padişahın Emriyle

Resimde Żmurko bir harem odasının egzotik imgesini, parlayan kumaşlar, saçılmış mücevherlerle birlikte sunuyor, burayı “padişahın emriyle” öldürülmüş bir odalığın heykeli andıran güzel bedeni için bir dekor olarak kullanıyor. Kadının dikkatle saptanmış pozu, gelenekçiliğin estetik kurallarıyla uyumlu, böylece boğularak ölümün tatsız fizyolojik detaylarının etrafından dolaşmış oluyor. Cansız –ama yine de güzel– bir bedene baktığımız gerçeği yalnızca odalığın boynuna sarılmış kırmızı iple belirtilmiş. Bu şiddetli ölümün, haremin boğucu ve karanlık bir duyusallığı olan atmosferi içindeki dramatik etkisi; yatağın çevresindeki ağır perdelerle çerçevelenmiş görsel alanla, dağınık yatakla, dağılmış eşyalarla, pahalı biblolarla, kadının bedenini biçimlendiren gölge ve ışığın derin kontrastıyla, narin pembeliği ve ince hatlarıyla daha da vurgulanıyor.

Żmurko’nun resminde öne çıkan görsel açıdan zengin manzara, irkiltici erotizm ve ölüm, dönemin hâkim zevkleriyle tam bir uyum içindeydi. Ruhsuz maddi rahatlığından sıkılmış olan zarif burjuvazi, hayali egzotik dünyaların dekoru içinde saklanmış haz ve dehşeti seviyordu. Bu sayede kibar sosyetenin kurallara boğulmuş salonlarından psikolojik olarak kurtulabiliyordu. Żmurko’nun Paris’ten döndükten kısa bir süre sonra yaptığı Padişahın Emriyle, onun en güçlü yapıtları arasındadır; dengeli bir kompozisyonu, etrafa dağılmış zengin nesnelerle, suskun, zevkli bir renk paleti ve teorik tamamlanmışlığın mükemmelliği ile dengeler.

Ewa Micke-Broniarek